Intro
In veel kloosters is de kerk of kapel tegenover de refter gebouwd. Ik begon de verkenning in deze serie niet met de kapel, omdat die niet een vroom aanhangsel is. Wat daar gebeurt, doorstraalt heel het dagelijks leven van de gemeenschap en geeft betekenis aan een leven dat is ingebed in het ritme van de getijden. De huidige ‘theoloog des vaderlands’, de benedictijn Thomas Quartier, vertelde in een interview, dat hij ongeveer drie uur per dag in de kapel is en niet alleen tijdens de gemeenschappelijke zeven getijden, maar ook wel in stilte. Wat doet hij daar? Ergens noemde hij dat ‘mijmeren in Gods aanwezigheid’.

De kapel
Onze achtertuin is het kleinschalig boerenbuurtschap Twekkelo. Het ligt ingeklemd tussen de industrieterreinen van Enschede en Hengelo en we voeren een voortdurende strijd tegen de oprukkende industrie. Hoewel: ook de landerijen verarmden tot landbouwindustrieterrein. Tussen de maïsvelden staat een kleine kerk met de afmetingen van een kapel. Ik lees op de muur de biddende wens van Jezus: ‘Ut omnes unum sint” (Mogen zij allen één zijn. Joh. 17:21). Als ik er langs wandel kan ik het niet laten even naar het portaal te gaan. De niet altijd actuele mededelingen wezen er een tijdlang op dat soms drie verschillende protestantse groeperingen er kerk(t)en. Dat reikt dus al naar de muurspreuk. Ik voel ook altijd even of de deur los is en weet allang: tevergeefs. In Twente zijn nog veel kapelletjes wél open. Soms kun je er binnen zitten bij Maria of haar Zoon en een kaarsje branden. In Tilligte b.v. doen dat jaarlijks meer dan 15.000 bezoekers.
Waarom trekken mij die kapellen zo aan? Het duurde lang voor ik daar woorden voor had. Ik denk dat zij een sluimerend verlangen naar ‘god’ oproepen: de Metgezel, de Aanwezigheid, Jezus, Ik-ben … De kapel is een plek voor het levenslang wachten op ‘god’ en de materiele vormgeving voor mijn zoeken. Het verlangen kan daar liturgie en ritueel worden: een kaarsje, een gebed, een godservaring, Liefde, Stilte… Liturgie is de vormgeving van ons verlangen en Spiritualiteit uit zich in liturgie.

De plek
Is er een weg om – ook als er geen kapel in de buurt is – ons dagelijks leven opnieuw spiritueel te leven? Wellicht kan dat alleen met nieuwe liturgische plekken. Want al is ‘god’ volgens het dogma alomtegenwoordig en overal hetzelfde, ík ben niet overal hetzelfde. Ik heb behoefte aan tijden en plaatsen. Onze voorgeslacht kende vaste liturgische ogenblikken: de ‘getijden’ rond de maaltijd, voor het slapen gaan, de eucharistie vroeg in de morgen, de rozenkrans, het harmonium met Johan de Heer. Er stond ergens een Mariabeeld, er hing een kruis, al of niet met een corpus… Ondanks dat dit niet door alle huisgenoten werd gewaardeerd, het ritualiseerde het leven.
Dat alles is voor de meesten mensen in hun drukke en vaak chaotische leven niet meer haalbaar. Maar misschien is er ergens in huis een hoekje in te richten met een aandachtbeeld of een verwisselbare plaat. Misschien is er een vaste tijd of situatie te vinden (vroege morgen of late avond) waarop je beschikbaar bent om te mijmeren in aanwezigheid van ‘god’, even stil te zijn, een plek voor het Verlangen. Stilte als mogelijkheid voor de innerlijke stilte. ‘Stilte is een randvoorwaarde, want aan de oorsprong van het leven liggen niet lawaai en bedrijvigheid, maar juist een leegte die geleidelijk met leven gevuld wordt’ (Quartier).
Ik heb heel veel over stilte geschreven. Voor mijn laatste boek koos ik als titel ‘De weg van de Stilte’. Dus niet – zoals wel in recensies – ‘naar de Stilte’. Want de Stilte doet iets met óns, zoals ook bidden óns verandert.

Kleine stappen
Begin met kleine stappen en boots vooral niet het kloosterleven na. Dat wordt een mislukking. Hoewel er veel technieken voor meditatie (ademhaling, lichaamshouding e.d) in omloop zijn, moet je niet alles willen (typisch voor onze haastige tijdgenoten!). Stilte, een tekst, mijmeren, gebed, een lichtje dat is voorlopig het meubilair van je spirituele kapel. En als het een keer niet lukt of niet wil: opnieuw beginnen (misschien met een kleiner stapje)!
Wordt vervolgd